10 / 16
10
Hvað
hentar
börnum
best að
drekka?
Börn og ungmenni á Íslandi drekka
of mikið af sykruðum gos- og svala-
drykkjum. Níu ára börn drekka að
meðaltali 2,5 lítra af gos- og svala-
drykkjum á viku og 15 ára börn tæp-
lega 4 lítra á viku samkvæmt rann-
sókn Ingu Þórsdóttur og félaga hjá
Rannsóknarstofu í næringarfræði á
Landspítalanum.
Tíðni ofþyngdar og offitu meðal
barna og unglinga hefur aukist á
undanförnum árum auk þess sem
glerungseyðing tanna er vaxandi
vandi
samkvæmt
niðurstöðum
Munnísrannsóknar. Mikil neysla gos-
drykkja og annarra svaladrykkja að
meðtöldum íþrótta- og orkudrykkjum
og jafnvel safa hefur verið tengd við
þetta. Því er mikilvægt að foreldrar
og aðrir fullorðnir, staldri við og hug-
leiði hvað hentar best að gefa börn-
um að drekka.
Vatn er langbesti svala-
drykkurinn fyrir börn
Kalt vatn hentar börnum best til að
svala þorsta. Kennum börnunum að
drekka vatn við sem flest tækifæri.
Aðgengi skiptir hér meginmáli. Reyn-
um að hafa það sem reglu að auðvelt
sé fyrir börnin að fá sér vatn, hvort
sem er með máltíðum eða á milli mál-
tíða. Til viðbótar við kranavatnið er
sykurlaust kolsýrt vatn án ávaxtasýru
(E330) góður valkostur.
Tveir til þrír skammtar af
mjólk eða mjólkurvörum
á dag
Fullorðnum og börnum frá eins árs
aldri er ráðlagt að neyta tveggja
glasa, diska eða dósa af mjólk eða
mjólkurmat á dag eða þess sem sam-
svarar hálfum lítra yfir daginn. Best
er að velja fitulitlar og lítið sykraðar
vörur nema fyrir tveggja ára börn
og yngri sem þurfa heldur fitumeiri
vörur. Ostur getur að hluta til komið í
staðinn fyrir aðrar mjólkurvörur.
Hreinn ávaxtasafi er ekki
nauðsynlegur hluti af hollu
mataræði
Fullorðnum og börnum er ráðlagt að
borða 5 skammta af grænmeti og
ávöxtum á dag. Eitt glas af hreinum
ávaxtasafa getur komið í staðinn fyrir
einn skammt af ávöxtum á dag. Ekki
er ráðlagt að börn drekki meira en
sem svarar einu glasi á dag og yngri
börn ættu aðeins að fá lítið glas.
Hreinn ávaxtasafi er þó ekki nauðsyn-
legur hluti af hollu mataræði en er þó
betri kostur en gos- og svaladrykkir.
Gos- og svaladrykkir ein-
ungis til hátíðabrigða
Gos- og svaladrykkir eru óþarfi
fyrir börn og veita einungis tómar
hitaeiningar því í sykruðum gos- og
svaladrykkjum eru margar hitaein-
ingar í formi viðbætts sykurs en
nær engin næringarefni. Mikil sykur-
neysla í formi gos- og svaladrykkja
getur aukið líkur á ofþyngd og offitu
meðal barna auk þess sem sykurinn
skemmir tennurnar. Gos- og svala-
drykkir innihalda auk þess ávaxtasýr-
ur og rotvarnarsýrur sem geta leyst
upp glerung tannanna. Að drekka
gos- og svaladrykki, að meðtöldum
íþrótta- og orkudrykkjum oftar en
þrisvar sinnum í viku
eykur hættu á gler-
ungseyðingu.
Elva Gísladóttir verkefnis-
stjóri næringar hjá Lýðheilsu-
stöð
Meðferð og
meðhöndlun
Hérlendiseruskráð fjölmörg lyf gegnbein-
þynningu, en lyfjameðferð getur dregið
úr tíðni samfallsbrota um 30–70% hjá
konum eftir tíðahvörf.
Sambærilegan árangur er að finna hjá
körlum. Með þessari lyfjameðferð ætti
ætíð að taka kalk og D-vítamín. Lyfjaval
ætti alltaf að ræða við lækni. Eftirtaldar
lyfjameðferðir hafa sýnt árangur í með-
ferð vegna samfallsbrota:
Alendronate (Fosamax®og Fosavance® í töflum)
Desosumab (Prolia® stungulyf)
Ibandronate (Bonviva® í töflum eða sprautum)
Paratyroid hormone (Forsteo® stungulyf)
Raloxifene (Evista® töflur)
Risedronate (Optinate® í töflum)
Strontium ranelate (Protelos®, mixtúrukyrni)
Zolendronate (Aclasta® til inngjafar í æð)
Auk beinverndunarlyfja (sjá hér að ofan)
þarf einnig að huga að:
Verkjalyfjameðferð
Hvíld ef verkir eru miklir, en fólk sem
verður fyrir samfallsbroti ætti þó að
reyna að hreyfa sig sem fyrst og vera
á fótum
Styrkjandi æfingar fyrir kviðvöðva
Sjúkraþjálfun – réttstöðuæfingar,
styrktaræfingar, jafnvægisæfingar
og byltuvarnir, vatnsleikfimi
Sjá nánar greinar ummeðferð og helstu
lyf á vefsíðu Beinverndar:
www.beinvernd.is
Flest
samfallsbrot
eru fylgikvilli
lágrar beinþéttni
eða beinþynn-
ingar.
Framgangur samfallsbrota.