11 / 16
11
www.beinvernd.is
Íþrótta- og orkudrykkir
henta börnum ekki
Ástæðulaust er aðgefabörnum íþrótta-
drykki, jafnvel þótt þau stundi íþróttir
daglega. Mikilvægt er að drekka vatn
fyrir æfingu, meðan á henni stendur og
á eftir, einnig að borða vel nokkru fyrir
æfingu og eftir æfingu.
Orkudrykkir innihalda örvandi efni,
m.a. koffín, og henta því börnum alls
ekki. Slíkir drykkir geta haft ýmis
óæskileg áhrif sem börn eru sérlega
viðkvæm fyrir. Því er æskilegt að
venja ung börn við að drekka vatn og
mjólk sem oftast og ef til vill stöku
sinnum hreinan safa.
Börn þurfa að eiga völ á réttum drykkjum.
Fylltur kjúklingur
með villisveppa-
osti, sveppum
og epli
Fyrir 4–6
Hráefni:
1 heill kjúklingur, helst stór
2 msk olía
1 tsk rósmarín
Fylling:
1 rifinn villisveppaostur
2 msk rjómaostur með svörtum pipar
100 g laukur, saxaður
100 g sveppir, saxaðir
½ epli, skorið í smáa bita
60 g spínat, saxað
50 g ristaðar furuhnetur
1 tsk þurrkað rósmarín
Salt og nýmalaður svartur pipar
Aðferð:
Þerrið kjúklinginn vel og smyrjið
með olíu og kryddið með rósmaríni,
salti og nýmöluðum svörtum pipar.
Blandið saman fyllingunni og hrærið
vel saman, setjið
⅔
af fyllingunni inn
í kjúklinginn. Smeygið restinni af fyll-
ingunni undir skinnið á kjúklingum.
Steikið kjúklinginn við 170°C í 50–
60 mínútur eða þar til kjúklingurinn
er steiktur í gegn. Berið fram með
ofnbökuðum sætum kartöflum og
kartöflubátum
Það sem
heilbrigðis-
starfsmenn
geta gert
Allir heilbrigðisstarfsmenn
ættu að verameðvitaðir um
einkenni samfallsbrota en þau eru:
Lækkun á líkamshæð (meira en 3 cm).
Bráður verkur í baki eða langvarandi bakverkur.
Aukin afmyndun hryggjar (kryppa/herðakistill).
Útstandandi kviður og jafnvel öndunarerfiðleikar, bakflæði og önnur
óþægindi frá meltingarvegi.
Hreyfigeta í hrygg er takmörkuð, t.d. erfiðleikar með frambeygju, að rísa
á fætur, klæða sig, ganga upp stiga, þörf á hjálpartæki við gang, s.s.
göngugrind eða staf.
Allt þetta getur haft áhrif á andlega líðan og valdið kvíða og þunglyndi.
Myndgreining er talin besta leiðin til að greina og staðfesta samfallsbrot í
hrygg. Einnig er unnt að greina samfallsbrot með annarri myndgreiningu
(tölvusneiðmyndum eða segulómun). Jafnvel er unnt að greina samfalls-
brot með beinþéttnimælingu.
Röntgenlæknar og aðrir heilbrigðisstarfsmenn ættu að skrá öll samfallsbrot
í hrygg, einnig þau sem greinast af tilviljun, t.d. þegar lungu og hjarta eru
mynduð, sem BROT til þess að koma skýrum skilaboðum á framfæri við
meðferðaraðila.
Virk lyfjameðferð minnkar áhættuna á frekari samfallsbrotum um 30%–70%
hjá konum eftir tíðahvörf.
Beinþéttnimæling
.